नेपाल इन्स्टिच्युट फर इन्टरनेशनल कोअपरेसन एण्ड इन्गेजमेन्ट (नाइस) ले ललितपुरको हात्तिवनस्थित नाइस सेमिनार हलमा “सडकदेखि मतपत्रसम्म: जेन जीआन्दोलन र नेपालको आगामी चुनाव” शीर्षकमा एक छलफल कार्यक्रम आयोजना गर्यो।
कार्यक्रमको उद्घाटन गर्दै नाइसका कार्यक्रम संयोजक विवेक ध्वज थापाले हालैको जेन जीआन्दोलन र त्यसको नेपालको राजनीतिक परिदृश्यमा पर्ने प्रभावबारे आफ्ना विचार व्यक्त गरे। उहाँले जेन जीआन्दोलनपछि नेपाल एक ऐतिहासिक निर्वाचनतर्फ अघि बढिरहेको बताउनुभयो। युवा आवाजहरूको उदयलाई जोड दिँदै, उहाँले जेन जीको उदयले राजनीतिक सहभागिता र नेतृत्वमा रूपान्तरणको संकेत दिएको बताउनुभयो।
तनुजा पाण्डे, जेन जी अभियन्ता,ले भनिन् कि नेपालको जेन जेड साझा कारणका लागि एकताबद्ध छन्, तर फरक राजनीतिक विचारधाराहरू अझै पनि विद्यमान छन्। उनले आन्दोलनलाई प्रणालीगत असफलताप्रति उत्पन्न भएको निराशाबाट प्रेरित भएको बताइन्। पाण्डेले जोड दिइन् कि जेन जीले यस्तो “उन्नत लोकतन्त्र” चाहन्छ, जहाँ न्याय सबैका लागि सुलभ होस्, असमानतालाई सामान्य नठानियोस्, र राजनीतिक प्रणाली साँच्चै जनताको सेवामा केन्द्रित होस्। उनले यो पनि बताइन् कि जेन जी सेप्टेम्बर ८ भन्दा धेरै अघिदेखि नै सडकमा सक्रिय छन् र सधैं रचनात्मक विरोधका तरिकाहरू अपनाउँदै आएका छन् — जस्तै रूख अँगालो हाल्ने, किताब पढ्ने जस्ता विरोधका शैलीहरू।
अर्नब चौधरी, जेन जी अभियन्ता,ले भने कि नेपालमा पुस्तान्तरणीय संवाद अझै सीमित छ। उनले जेन जीलाई विशेषाधिकार प्राप्त र संघर्षबाट टाढा भएको रूपमा चित्रण गर्ने साँघुरो कथालाई प्रश्न गरे। उनले सम्झाए कि उनीहरू गृहयुद्ध र त्यसपछिका विभिन्न आन्दोलनहरूको बीचमा हुर्केका हुन्। उनले प्रविधि र अवसरमा क्षेत्रीय असमानता रहेको औंल्याउँदै भने कि यी भिन्नताहरूका बाबजुद पनि नेपालभरिका जेन जीहरूमा भ्रष्टाचार, खराब शासन र अलोकतान्त्रिक अभ्यासप्रति साझा चिन्ता छ। उनले राज्यद्वारा प्रायोजित हिंसाको निन्दा गरे र स्पष्ट पारे कि जेन जीले लोकतन्त्र वा संघीयतामा होइन, प्रणालीका कमजोरीहरूमा विश्वास गुमाएका हुन्।
अनुराग आचार्य, नेपालस्थित पालिसी इन्ट्रप्रेनर्स इन्क. (पि.इ.आइ.) का निर्देशक,ले २००६ को आन्दोलनलाई सम्झाउँदै त्यसलाई आजको आन्दोलनसँग तुलना गरे। त्यो बेला राजनीतिक नेताहरू र नागरिक समाजले समर्थन गरेका थिए, तर अहिलेको आन्दोलन भने पूर्ण रूपमा युवा विद्यार्थीहरूले नेतृत्व गरेका छन्। विगतका बलिदानहरूले अपेक्षित परिवर्तन ल्याउन नसकेको निराशा व्यक्त गर्दै उनले भने कि जेन जीपुस्ता, अघिल्ला पुस्ताहरूभन्दा फरक छ, पर्खिन चाहँदैन।
प्रश्न–उत्तर सत्रमा अर्नब चौधरीले जोड दिए कि जेन जी समूह देशभर छरिएका छन्, विभाजित होइनन्। जेन जी विभाजित छन् भन्ने भनाइ गलत हुनेछ। बरु यसो भन्नु उपयुक्त हुन्छ कि हामी विभाजनमा होइन, नेटवर्क्ड ढाँचामा काम गरिरहेका छौँ।
जब तनुजालाई सोधियो कि उनले आफ्नो विरुद्ध चलाइएका गलत र भ्रामक सूचना अभियानको प्रतिवाद किन गरिनन्, उनले भनिन् कि अन्य विषयहरूमा ध्यान दिनेभन्दा न्यायका लागि आवाज उठाउने र आन्दोलनको भावना जिउँदो राख्नु नै बढी महत्वपूर्ण थियो।
आचार्यले बंगलादेशको युवाले नेतृत्व गरेको जुलाई चार्टरबारे प्रकाश पार्दै बंगलादेश र नेपालको क्रान्तिपछिको अवस्थाबीचका समानता र भिन्नताहरू औंल्याए। उनले भने कि बंगलादेशका युवाहरूले राज्यको कार्यकारी अधिकार सीमित गर्न माग गरिरहेका छन्, र सोही सन्दर्भमा नेपालका जेन जीको धारणा के हो भन्ने प्रश्न उठाए।
कार्यक्रममा अनुसन्धानकर्ता र शिक्षाविद्हरू, विश्वविद्यालयका विद्यार्थीहरू, पूर्व तथा हालका कूटनीतिज्ञहरू, र सञ्चारकर्मीहरूको सहभागिता रहेको थियो।